Život i delo Jan Van Ajka 

Vrsta: Seminarski | Broj strana: 8 | Nivo: Likovna akademija

O Van Ajku zna se dosta tek od 1422. godine, ali se ne zna nista o ranijem periodu, cak je problemati- cno i mesto i vreme rodjenja. Jan Van Ajk je po opstoj oceni,prvi slikar naseg doba. Znao je sto sta iz knjizevnosti,pogotovu iz geome- trije i onih nauka koje mogu da doprinesu lepoti slike. Smatra se da je otkrio, u vezi sa nekim svojstvima boje,neke stvari koje su se vekovima prenosile sa kolena na koleno. Verovatno je bio na velikom glasu, jer je u zivotu,a i neposredno nakon smrti uzivao ugled u velikom kraljevstvu. U vreme kvatrocenta u Italiji je veoma cenjen od savetnika Napuljskog kralja.Ostao je cenjen i do danas iako je njegova slava, ponekad i tamnela. Na primer, kao 1815. godine, kada su kanonici jedne crkve pokusali da prodaju “Misticno jagnje”, ali su istoricari na vreme to sprecili. Uz isticanje majstorstva, pripisivana mu je i za- sluga za obnovu flamanskog slikarstva. Pa ipak i pored tolike slave, njegov lik je ostao pod velom tajne, pa danas nemamo jasan uvid u njegove uspone i padove, koji su ga pratili u zivotu. Na osnovu retkih podataka moglo bi se uzeti u obzir da se slikar rodio u seocetu Maseiku, na obali Meze. Poznato nam je da je imao brata po imenu Lambert, koji se spominje u spisima svega dva puta, ali nam nije poznato cime se bavio. Veci deo zivota je proveo u sluzbi kod vojvode Filipa Dobrog,kod njega je stupio u sluzbu 14.maja 1425. godine kao dvorski slikar i komornik, jer je vojvoda slusao o njegovoj vestini na polju slikarstva od svojih ljudi, u sta se i sam uverio. Kada je stupio u sluzbu, bio je zamoljen da uredi vojvodin stan u Lilu, gde je vojvoda tada ziveo. U to vreme i Jan je imao svoj stalni stan u kom je ziveo od 1425-1428. godine. Imao je prava koja su imali pripadnici gradjanskog staleza, samim tim povlascen polozaj. Vojvoda je znao koliko vredi ovaj slikar, i znao je ako ga ne plati dobro, da ce ga uzeti neko drugi, pa mu je davao pocasti, povlastice, slobodu i prinadleznosti koje pripadaju ovakvim licnostima. Jer u to vreme, imati dobrog slikara, smatralo se prestizom. On je na dvor dosao posle smrti vladara Johana Bavarskog, kod koga je ucio slikarski zanat i bio sobar. Pored toga sto je bio komornik vojvode Filipa Dobrog, on je vise puta isao u “poverljive misije”, jer ga je vojvoda cenio zbog njegovih ljudskih osobina i umesnosti u poslovima, pa je zbog toga bio vojvodin co-vek od poverenja. Isao je sa izaslanicima u dva prosidbena putovanja u ima vojvode. Smatralo se da je prilikom jednog putovanja stigao cak u Palestinu. Jer se veruje da je vojvoda kovao plan za krstaski po-hod na Istok, pa je mozda Jan Van ajk imao zadatak da napravi neku vrstu geografske karte. Ova pre-postavka otkrivala bi jednu od delatnosti ovog dvorskog slikara. Moze se reci da je njegova delatnost obuhvatala sve sto se u ono doba smatralo umetnickim ukrasavanjem. Veliki deo tih dela su kako bi se danas reklo “potrosni proizvodi”(odeca,kostimi…itd. ). Danas Filipovih zamkova vise nema,ili prezidani i prepravljeni, pa tragova Janovih fresaka vise nema. Sva ova putovanja rasvetljavaju okolnost zasto mu je trebalo oko pet godina da zavrsi “Misticno jagnje”, nakon smrti starijeg brata Huberta Van Ajka 1426. godine. Jer je sigurno dve godine izgubio na putovanja. Na osnovu oskudnih podataka tvrdi se da njegov stariji brat zapoceo Ganski oltar, on je u doku-mentima jedva poznat, pa neki tvrde i da je izmisljen lik, plod lokalne patriotske propagande koja je imala za cilj da umanji ugled Jana u Brizu. 1432. je presao u Briz, gde je kupio kucu. 1433. godine, dok je radio u vojvodinom dvorcu u Briselu, upoznao je kralja Renea Anzujskog, koji je upoznao njegovu umetnost, pre nego sto je i celom Napulju omogucio da sazna za nju. Dva puta isao u Turne, gde je bio gost opstinskom odboru, koji mu je po tadasnjim obicajima darovao “akove vina”. Veruje se da je tad na prijemu demokratske uprave esnafa, upoznao kolegu slikara Robera Kampena. Te iste godine ozenio se Margaritom koja je imala 33 godine, a on je bio deset godina stariji od nje. Go-dinu dana kasnije mu se rodilo prvo dete cerka Lienija. Tada je vojvoda u znak postovanja poslao go-spodara Sarnijea da ga zastupa na krstenju, i tom prilikom mu poklonio sest srebrnih “solja”.Ona ce 1448. godine, stupiti u manastir. Drugo dete mu se rodilo u septembru 1435. godine, posto je Jan primio slican poklon mada razlog nije naveden. On je, izvesno, imao vise od jednog deteta, jer se o tome govori u nagradi odobrenoj njegovoj udovici. Da bismo bolje upoznali zivot Jana Van Ajka, postoji samo jedna mogucnost, a to je da se okrenemo njegovim delima. Ovaj slikar je za vojvodu Johana Bavarskog radio minijature i slike malog formata u te-hnici minijatura, i kad je sa njih presao na dovrsavanje velikog poliptiha “Misticno jagnje”, nasao se pred problemom prilagodjavanja. Ganski oltar “Poklonjenje misticnom jagnjetu” je veliki,komplikovan poliptih. Visok je 3.66 metara,

---------- CEO RAD MOŽETE PREUZETI NA SAJTU. ---------- 

www.maturski.org 

 

MOŽETE NAS KONTAKTIRATI NA E-MAIL: [email protected]